Genoeg zorgen over de wereldwijde politieke onrust, over Russische en Chinese schepen voor de kust die onze kritieke infrastructuur saboteren, over de oorlog die steeds dichterbij komt en toch nog erg ver weg is. Vergeet dat allemaal en richt de blik na alle kerstdiners eens op uzelf. En dan bedoel ik écht op uzelf: op wat u komend jaar zou willen bereiken, doen, laten.
Vraag een willekeurige voorbijganger naar zijn voornemens en u heeft een goede kans dat men meer wil bewegen, eindelijk gaat stoppen met roken of alcohol, gezonder wil eten of afvallen. Prachtig, dat geloof in eigen kunnen, maar we weten allemaal wat daar veelal van terechtkomt.
De mens is een moeilijk te disciplineren gewoontedier, een dier dat in het comfort van de hedendaagse samenleving het liefst wil vervetten en zijn stress probeert te onderdrukken. We hoeven niet meer achter een mammoet aan te hollen, de mammoet komt op bestelling bij ons thuis, voorgesneden of geprakt.
Toch is de disciplinering van onszelf wat we wensen, van het een meer, van het andere minder: minder voedsel in onze monden proppen, meer kilometers in de benen. Nobele doelen voor onszelf, maar vooral noodzakelijk voor de hele samenleving, want we kunnen ons een verdere lichamelijke achteruitgang nog nauwelijks veroorloven.
Een doorsnede van de gemiddelde Nederlander: we sporten minder, worden dikker, en er roken meer jongeren dan voorgaande generaties. Als we in onze gepolariseerde samenleving nog iets met elkaar gemeen hebben, dan is het wel dat we steeds ongezonder worden. Problematisch voor het individu, een financiële ramp voor onze samenleving.
Enkel de kosten van overgewicht en obesitas zouden al 79 miljard euro (!) per jaar bedragen. Ter vergelijking: voor komend jaar is 109,4 miljard begroot voor het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
De risicogroepen bestaan uit mensen die al niet de beste kaarten toebedeeld hebben gekregen. ‘Mensen met een laag opleidingsniveau vormen de belangrijkste risicogroep’, lees ik bij het RIVM, net als ‘kinderen en jongeren die geboren zijn buiten Europa’. Die groepen vervetten in een cocktail van ongezonde voeding, weinig beweging, een laag inkomen en slechte woonomstandigheden.
Ik heb het idee alsof ik al jaren dezelfde berichten lees, alsof er niets verandert, alsof die mensen slachtoffer zijn van een dikmakend systeem.
Hoe keer je die trend? Hoe krijg je mensen op een gezond levenspad? Door een ongezonde levensstijl te beboeten? Vier op de tien Nederlanders vinden dat mensen die ongezond leven een hogere zorgpremie moeten betalen. De mensen die het minder goed hebben het nóg moeilijker maken, de zwakkeren nog zwakker, de dikkeren nog dikker – dat is geen oplossing. Wat wel een oplossing is: goedkopere sportclubs, een basisinkomen, gymlessen op school.
En ook u kunt wat doen: uw goede voornemens nakomen, als u helpt de vettrend te keren. Sta eens op als u achter uw bureau zit, als u PowerPoint-presentaties zit te knutselen. Ga eens wandelend vergaderen. Ga hardlopen, ook als u naar buiten kijkt en denkt: ach, een keer overslaan kan toch geen kwaad? Doe het niet voor uzelf, dat goede voornemen, maar voor de rest van ons land.